درمان با حمام و نکات آن
یکی از مکان‌ها و ابزارهای پاک کردن بدن، حمام است. البته به غیر از اینکه حمام کردن جهت پاک کردن بدن از چرک و آلودگی استفاده می‌شود.
فی نفسه گرما و رطوبت حمام هم برای یک سری از بیماری‌ها مفید است.
در قدیم حمام براساس طبایع چهارگانه از چهار اتاق ساخته می‌شد.
یک اتاق سرد و خشک و یک اتاق سرد و مرطوب و یک اتاق گرم و مرطوب و اتاق چهارم گرم و خشک است.
البته باید درنظر داشت که حمامی درمانی می‌باشد و سبب اعتدال چهارگانه می‌شود که این ویژگی را داشته باشد.
چرا که هر کدام از این اتاق‌ها یک طبع را تعدیل می بخشد.
مثلا اتاق سرد و خشک، طبع گرم و تر را که خون باشد تعدیل می کند.
اتاق سرد و مرطوب طبع گرم و خشک که صفرا باشد را تعدیل می کند.
حمام کردن در طب اسلامی بعنوان یکی از درمان‌های اساسی مطرح است.
پیامبر صل الله و علیه و آله میفرماید:
بیماری سه تاست و درمان هم سه تا. بیمار دم و مره(صفرا و سودا) و بلغم است.
درمان دم حجامت است، درمان مره استفاده از ملین است و درمان بلغم استفاده از حمام است.
(الفقیه ۱: ۱۲۶ ح ۲۹۹)
بر طبق این روایت حمام درمان یک سوم از بیماری ها می باشد.
بیماری‌هایی که در سن پیری عارض می‌شود. بیشتر از ناحیه غلبه بلغم می‌باشد که اگر بلغم را درمان نماییم. خیلی از بیماری‌های سخت که منجر به مرگ می‌شود را درمان کرده‌ایم.
در رساله ذهبیه امام رضا علیه السلام می فرمایند:
“کسی که بخواهد بلغم را از بدنش برطرف کند. و آنرا کم نماید، هر روز صبح ناشتا مقداری از جوارش تند برخورد و زیاد حمام برود.”
(البحار۵۹:۳۲۵)
در رساله ذهنیت درباره ساختار حمام کردن امام رضا علیه السلام توضیحاتی می فرمایند:
“حمام براساس ترکیب بدن ساخته شده است برای حمام چهار خاله براساس چهار طبع بدن است. اول سرد و خشک، دوم سرد و تر، سوم و گرم و تر و چهارمی گرم و خشک می‌باشد. “
(الرساله الذهبیه:۴۱)
پس چه بسا حمام‌های که امروزه ما در خانه‌ها داریم اسمش حمام نباشد. در نتیجه اثر حمام را هم به تبع ندارد.
روایتی داریم که حمام درمان لاغری استو لاغری بیماری می‌باشد.
کلینی با یک سند معتبر از شخصی بنام سلیمان جعفری نقل می کند که می گوید:
بیمار شدم تا جایی که گوشت بدنم از بین رفت وارد بر امام رضا علیه السلام شدم امام علیه السلام فرمودند آیا دوست داری گوشت برنت برگردد. عرض کردم بله.
امام فرمودند: حمام برو یک روز در میان با این کار چاق می‌شوی، اگر هر روز حمام بروی سبب بیماری سل می شود.
(الکافی۶: ۴۹۷ح۴)
روایت دیگری داریم که می فرمایند:
وقتی بدنت را شستی و غسل کردی این دعا را بخوان: خداوند! این را برایم نور طهارت و پاکی از گناهان و نگه دارنده بدنم و شفا قرار بده.
(کتاب التعریف للصفوانی:۳)
پس حمام کردن چیزی است که انتظار درمان از آن می رود.
نکاتی راجع به حمام کردن باید ذکر شود:
نکته اول: هرچقدر حمام گرمتر باشد بهتر است به جهت این روایت از امام کاظم علیه السلام که:
هر وقت می خواستند حمام بروند امر می‌کردند که سه روز حمام را گرم کنند.
آنقدر گرم می‌شد که نمی توانستند داخل آن شوند تا اینکه غلامان سیاه پوست حصیری را کف حمام پهن می کردند.
امام علیه السلام در حمام بی تاب بودند و دائم می نشستند و بر می خواستند. (بخاطر گرمی حمام).
نکته دوم: راز درمان بودن حمام کردن چیست؟ حمام کردن طبایع چهار گانه بدن مخصوصاً بلغم را تعدیل می کند.
مؤید این مطلب رساله ذهنیت امام رضا علیه السلام است که می فرمایند:
نفع حمام خیلی زیاد است سبب اعتدال طبایع چهارگانه می‌شود.
چربی و چرک بدن را پاک و اعصاب و رگهای خونی را نرم می‌کند.
و سبب تقویت اعضای بزرگ بدن است مواد زائد بدن را آب می کند و بوی بد بدن را از بین می‌برد.
از این روایت مشخص می شود که خوب نیست که اعصاب و رگهای انسان سفت و سخت باشد.
چه بسا باعث سکته مغزی یا خونریزی درونی بشود. استحمام سودایی را که روی دیواره رگ‌ها می نشیند نرم می کند و چه بسا آنها را باز کند.
روایت داریم از امام صادق علیه السلام که می فرمایند:
کسی که ناشتا وارد حمام شود حمام بلغم را از بدن پاک می‌کند. و اگر بعد از غذا خوردن وارد حمام شدی مره را از بین می‌برد.
نکته سوم: کارهایی در حمام می توان انجام داد که سبب برطرف شدن بعضی از بیماری‌ها گردد.
یکی از این کارها شستن پاها با آب سرد هنگام خروج از حمام است که سبب خارج شدن بیماری‌ها از بدن می‌شود.
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
چون از حمام بیرون آمدی، آب سرد بر هر دو پای خود پشت پا بریز که این کار بیماری را از بدن بیرون می‌کشد. و چون جامه خویش بر تن کردی بگو
پروردگارا! جامع تقوا بر من بپوشان و مرا از پستی دور دار که چون این چنین کنی از هر دردی در امان باشی.
یا میفرمایند:
هنگامی که وارد حمام شدی پنج یا هفت کف دست آب گرم روی سرت بریز که این کار باعث می شود مبتلا به سردرد و درد شقیقه نشوی.
یا در جای دیگر می فرمایند:
در حمام از نوره یا از حنا استفاده نمایید و این درمان بهک و سفیدی پوست است.
نکته چهارم: همه مردم هفته ای یکبار حمام می روند این کار مفید می‌باشد اما کسی که می خواهد با حمام کردن درمان شود باید یک روز درمیان حمام برود یا در حمام بیشتر بماند.
روایت داریم که شخصی بخاطر بیماری گوشت بدنش از بین رفته بود لاغر شده بود.
امام علیه السلام فرمودند: یک روز درمیان حمام برو.
در یک روایت دیگری می فرمایند:
کسی که بخواهد چاق شود و بدنش پر گوشت شود یک روز درمیان حمام برود و کسی که بخواهد لاغر شود هرروز حمام برود!
منبع: طب معصومین علیها سلام در بیانات استاد تبریزیان-جلد دوم
