کالبد درمانی طب اسلامی
تقسیم بندی درمان در طب اسلامی
در کالبد طب اسلامی، تدابیری که برای درمان اتخاذ می شود، سه بخش تقسیم شده است:
الف) سر کالبد طب اسلامی که «پرهیز» نام دارد.
ب) بدن کالبد طب اسلامی که «درمان های عمومی» نام دارد.
ج) اعضای کالبد طب اسلامی که «درمان های خصوصی» نام دارد.
در کالبد طب اسلامی، «پرهیز» سر و رأس درمان است.
آیا پرهیز در هر شرایطی مطلوب است؟
پرهیز، در اصل مطلوب نیست و ممکن است در شرایط خاص مطلوب باشد. پرهیز کردن انسان در زمان سلامتی، نه تنها مطلوب نیست، بلکه خطرناک است.
مثلا فرض کنید، شخصی نمکی نمی خورد که مبادا روزی مبتلا به فشار خون شود یا شکر نمی خورد که مبادا روزی مبتلا به قند خون شود. این کار نه تنها از ابتلا به بیماری جلوگیری نمی کند، بلکه خودش سبب بیماری می شود.
طبیبان امروزی تبلیغ می کنند که از سه سفید، یعنی نمک، شکر و پنیر بپرهیزید، این شعار هم، از خطرناک ترین شعارهاست. انسان باید بخورد، همه چیز هم باید بخورد؛ ولی نباید زیاده روی کند.
چرا پرهیز انسان سالم، سبب بیماری می شود؟
در طب الرضا، روایت شده است:
«دو شخص بیماریند، انسان سالمی که پرهیز می کند، و بیماری که پرهیز نمی کند»،
اینکه امام رضا(ع) می فرماید: «بیماری که پرهیز نمی کند بیمار است».
مراد این است که انسان بیمار باید از برخی خوراکی ها پرهیز کند، چرا که اگر پرهیز نکند، بیماری اش طولانی تر، و عوارض بیماری اش زیادتر می شود.
و از این سخن امام رضا (ع) که می فرماید:
«انسان سالمی که پرهیز می کند، بیمار است»
دو معنا گرفته می شود:
معنای اول: اگر انسان سالم از تمام چیزهایی که برای بیماران ضرر دارد، پرهیز کند، بیمار می شود؛ مثلا خوراکی های سرد برای کسی که غلبه بلغم دارد، زیان دارد. حال اگر انسان سالم هم از تمام خوراکی های سرد پرهیز کند که مبادا بیمار شود، این پرهیز سبب می شود که به بیماری مبتلا شود. به عبارت دیگر، اگر انسان سالمی، خود را به خوردن غذاهای معین و مشخصی محدود کرد، این کار سبب بیماری اومی شود.
معنای دوم: اگر انسان سالم از ترس اینکه مبتلا شدن به فشارخون، خوردن نمک را ترک کند یا برای اینکه مبتلا به قند نشود،خوردن شکر را ترک کند، این پرهیز هم سبب بیماری می شود؟
زیرا اگر انسان از خوردن نمک پرهیز کرده باشد، با خوردن نمک، بدن قدرت دفع زیاد بودن نمک و مضرات نمک را ندارد و این سبب می شود که با خوردن نمک، فشار خون انسان بالا رود یا اگر کسی خوردن چربی را رها کند که مبادا روزی مبتلا به چربی خون نشود، اگر روزی چربی معرفی کند، چون بدنش قادر به دفع چربی اضافه نیست، مبتلا به چربی خون خواهد شد یا اگر کسی شکر و شیرینی نخورد، از ترس اینکه روزی مبتلا به قند خون می شود، اگر شیرینی مصرف کند، چون بدنش عادت به تولید انسولین نکرده است و بدن نمی تواند شیرینی اضافی را از بدن دفع کند، مبتلا به قند خون می شود.
منظور از “پرهیز راس درمان است” چیست؟
اینکه روایتی می فرماید: پرهیز راس درمان است ؛ یعنی اگر می خواهی خود را درمان کنی ابتدا با پرهیز، شروع کنی و سپس داروهای دیگرمصرف کنی تا درمان شوی، یعنی برای اینکه دارو تاثیر کند، انسان ابتدا باید پرهیز کند.
امام علی (ع) می فرمایند:
«انسان به سلامتی دست نمی یابد، مگر با پرهیز».
در روایت دیگر می فرمایند:
« کسی که تحمل سختی پرهیز را ندارد، بیماری اش طولانی خواهد شد.»
امام صادق (ع) می فرماید:
«پرهیز، خود درمان است».
معنای پرهیز، این نیست که هیچ غذایی نخوریم؛ بلکه پرهیز، یعنی کم خوردن و کم کردن
غذاهایی که برای بدن در هنگام بیماری ضرر دارد.
روایتی می فرماید:
«پرهیز، میانه روی در هر چیز است و اصل طب ، بستن لب هاست».
چه مدت باید پرهیز کنیم؟
در روایات آورده شده است:
«پرهیز، بعد از ۷ روز برای بیمار نفع ندارد».
«بیمار باید ۱۰ روز پرهیز کند.»
«پرهیز ۱۱ روز است.»
«حداکثر پرهیز، ۱۴ روز است.»
روش اول: زمان پرهیز به اعتبار آسانی و سختی بیماری متفاوت است، مثلا مدت پرهیز بیماری های آسان و معمولی ۷ روز است و هر چه بیماری سخت تر می شود، مدت پرهیز آن، از ۷ روز تا ۱۴ روز افزایش می یابد و حداکثر مدت پرهیز، ۱۴ روز است.
روش دوم: روایت اول می فرماید که بعد از ۷ روز، نفع ندارد و روایت چهارم، نهی دارد و می فرماید که حداکثر پرهیز، ۱۴ روز است، پس جمع بین روایات این می شود که بعد از ۷ روز نفع ندارد و بعد از ۱۴روز ضرر دارد.
چرا نباید بیماران را به غذا خوردن وادار کرد؟
تنوری اسلامی در این باره بیان می کند که نباید بیماران خود را اجبار و تشویق به غذا خوردن کنید. در همین باره پیامبر اکرم (ص) می فرماید:
«بیماران خود را به غذا خوردن وادار نکنید، زیرا خداوند به آنها طعام و نوشیدنی میدهد.»
در روایتی امام رضا(ع) می فرماید:
«در بدن، سلامتی و بیماری با هم می جنگند، اگر بیماری غلبه کند، فرد بی خوابی می کشد و اگر سلامتی غلبه کند، اشتهای بیمار برای غذا باز می شود. هر وقت بیمار اشتها به غذایی پیدا کرد، غذا به او بدهید، چه بسا درمانش در همان غذاست».
نکته مهمی که باید متذکر شد، این است که وقتی بیمار به خوردن غذایی میل پیدا کرد، همان غذا را برایش تهیه کنید.
روایتی داریم که می فرماید:
«اگر بیمار به خوردن غذایی تمایل پیدا کرد، آن را برایش فراهم کن، زیرا این درخواست نشانه این است که بدن بمیار، به آن غذا نیازمند است.»
برای مطالعه توصیه های غذایی مهم لطفا کلیک کنید.
منبع: نسخه های پیشگیری و درمان آیت الله تبریزیان ؛ جلددوم
کاملا صحیح است. کنترل و پرهیز گام اول درمان بسیاری از بیماری ها است در مورد سرگیجه هم پرهیز غذایی در درمان سرگیجه بسیار مهم است